Plaatmateriaal voor interieurbouw: de mogelijkheden

Lakken, beitsen of oliën

Er zijn ruwweg twee opties: je kunt de platen schilderen of je kiest dragerplaten die veredeld werden met een toplaag uit melamine, hpl of fineer. Kies je ervoor om de platen te (laten) schilderen dan zijn de mogelijkheden eindeloos: van transparante lak tot de meest uitbundige kleuren en alles daartussenin.

Welk product je ook kiest, start altijd met een grondige voorbereiding. Maak het oppervlak schoon en vetvrij, schuur de platen licht op en breng een goede grondlaag aan. Wil je met verf of lak aan de slag dan vind je in de handel tegenwoordig ook schilderklare plaatmaterialen die al een grondlaag kregen of bekleed zijn met lakdraagfolie, wat een ideale ondergrond vormt voor lak- en schilderwerk. Afhankelijk van de gewenste glansgraad en uitstraling kies je  vervolgens voor matte lak, zijdeglans of hoogglans.

Schilderen kan met de hand, maar met een lakinstallatie werk je uiteraard een stuk sneller. Je kunt er zelf in investeren of het lakwerk uitbesteden aan een gespecialiseerde firma. Sommige fabrikanten en leveranciers van plaatmaterialen bieden deze dienstverlening eveneens aan.

Waar lak een laagje op het hout vormt, dringen olie en beits  diep in het materiaal in en beschermen het zo van binnenuit. Hierdoor blijft de oorspronkelijke structuur van het materiaal goed zichtbaar. Het oogt natuurlijker dan lak. Kies voor transparante olie of beits als je de oorspronkelijke kleur van het hout wil behouden, en voor een product waar kleurpigmenten aan werden toegevoegd als je het hout een andere uitstraling wilt geven.

Na verloop van tijd zul je de behandeling moeten herhalen. Hoe snel dat het geval zal zijn, hangt van heel wat factoren af. Bovendien investeren producenten voortdurend in de duurzaamheid van hun producten. Over het algemeen kunnen we wel stellen dat lak het materiaal langduriger beschermt dan beits en olie, en dat je een oliebehandeling het snelst moet herhalen.

Bekleed met een afwerkingslaag

Het aanbod aan decoratieve plaatmaterialen is tegenwoordig enorm groot. Nieuwe collecties volgen elkaar in sneltempo op. Je vindt plaatmaterialen in alle kleuren van de regenboog en met allerhande dessins en structuureffecten. Het gaat hier om dragerplaten waarop een dunne, maar stevige decoratieve laag wordt geperst. Producenten van decoratieve plaatmaterialen zijn meester-imitatoren geworden: zo zijn houtimitaties bijvoorbeeld nog nauwelijks van echt hout te onderscheiden. De drie meest voorkomende afwerkingslagen zijn melamine, laminaat en fineer.

Melamine

Melamine bestaat uit een laag papier met daarover een laag kunsthars. De kunstharslaag zorgt ervoor dat de panelen krasvast, kleurvast en gemakkelijk te onderhouden zijn.

Het aanbod is groot: melamine bestaat in alle mogelijke effen kleuren en in verschillende glansgraden. Daarnaast is het tegenwoordig ook in heel wat patronen en structuren verkrijgbaar. Zo is er onder andere melamine met houtstructuur, textiel-, leer-, steen- of metaalstructuur. Een anti-fingerprint afwerking zorgt er – zoals de naam al suggereert – voor dat je er minder vervelende vingerafdrukken op ziet. Melamine met antibacteriële eigenschappen kan je dan weer toepassen op plaatsen waar hygiëne extra belangrijk is.

HPL

High Pressure Laminaat is opgebouwd uit meerdere lagen die samengeperst worden. De onderste laag bestaat uit verschillende vellen kraftpapier die met fenolhars geïmpregneerd werden. Dit zorgt ervoor dat de verschillende lagen zich goed aan elkaar hechten. Hierop komt een laag decorpapier dat de plaat zijn uiteindelijke uitstraling geeft, en daarover tot slot een laag melaminehars die de plaat krasbestendig maakt.

HPL is harder dan melamine en daardoor geschikt voor intensief gebruik. Voor werkbladen, balies en tafels is HPL bijvoorbeeld de betere keuze. Het blinkt uit in krasvastheid en slag- en stootvastheid. HPL heeft ook een dichte oppervlaktestructuur waardoor het een goede keuze is wanneer waterbestendigheid en hygiëne belangrijk zijn.

Het aanbod is net zo uitgebreid als dat van melamine. HPL is ook verkrijgbaar in alle mogelijke unikleuren en talloze hout- en fantasiedecoren. Met een steenstructuur krijgt je keukenblad bijvoorbeeld het uitzicht van echte natuursteen, maar dan voor een milder prijskaartje. HPL met houtstructuur doet je tafel op een massief houten exemplaar lijken. Fingerprint proof HPL is handig wanneer je er greeploze kasten, tafels en werkbladen mee maakt.

Melamine en fineer kunnen in eenzelfde project met elkaar gecombineerd worden. Heel wat fabrikanten zorgen er via kleurkoppeling voor dat de melamine en HPL-platen er exact hetzelfde uitzien, en dat er bovendien ook bijpassende ABS-kantenband is waarmee je de randen kunt afwerken.

Fineer

Melamine en HPL zijn kunststoffen, maar je kunt een dragerplaat ook afwerken met echt hout. Daarvoor worden dunne lagen hout uit een stam gezaagd. Deze lagen worden samengevoegd tot een fineervel dat op een dragerplaat wordt geperst. Met fineer haal je dus een echt natuurproduct in huis. Daar staat tegenover dat je geen twee identieke fineerplaten zult vinden. Elk fineervel is uniek en heeft een eigen kleur en lijnenspel.

Anders dan bij melamine en HPL breidt het aanbod zich niet eindeloos uit. Het aantal houtsoorten is nu eenmaal beperkt, maar met meer dan 150 verschillende soorten vindt iedereen wel zijn gading. Het uiterlijk van een fineerplaat wordt bovendien niet alleen bepaald door de gekozen houtsoort, maar ook door de snijwijze, voegwijze en gekozen afwerking.

Tip

Uiteraard kan het plaatmateriaal altijd aan beide zijden met dezelfde toplaag worden afgewerkt, maar als één zijde van de plaat niet zichtbaar is, kan je ook voor een goedkopere ‘backing’ kiezen. Bij fineer kan je bijvoorbeeld hetzelfde fineer in een mindere kwaliteit kiezen, of eender welke andere houtsoort met zichtbare gebreken. Zo red je dat hout meteen ook van de afvalberg.