Indrukwekkende houten constructie siert biobased museum VONK

Met de uitbreiding en transformatie van het preHistorisch Dorp tot Museumpark Vonk krijgt Eindhoven er een uniek museumgebouw bij. VONK is het eerste museumgebouw in Nederland, waarbij op grote schaal en op veel verschillende manieren biobased materialen en duurzame technieken worden toegepast. De groene daktuin, gedragen door een indrukwekkende houten constructie en buitenwanden van kalkhennep laten het gebouw lijken op een uitsnede uit het landschap dat zich verheft boven de grond.

Van Eindhoven Museum naar VONK

Eindhoven Museum bestaat sinds 2012 en is een samenvoeging van het Kempenland Museum en het Prehistorisch Dorp. De collectie van het Kempenland Museum (circa 25.000 objecten) ligt sinds die tijd opgeslagen in afwachting van een nieuw onderkomen. Onder de naam VONK gaat het museum een nieuwe fase in waarbij het Prehistorisch Dorp wordt uitgebreid met een museumgebouw dat ruimte biedt aan een tijdlijn met objecten uit de collectie en een introshow die de geschiedenis van deze unieke kennisregio belicht. Het meest dynamische deel van het gebouw is de maakschuur, waar samen met bezoekers gebouwd wordt aan ‘vonken’. Deze objecten verbeelden de historische gebeurtenissen waarbij ‘de vonk oversloeg’ en veranderingen in gang werden gezet die de Eindhovense regio mede hebben gevormd. De vonken worden vervolgens naar buiten gereden en voor enkele jaren onderdeel van het museumpark.

studiomarcovermeulen - Het museumgebouw is onderdeel van de (nieuwe) groene omgeving, zowel in materiaalgebruik als in vorm

Ontwerp

Het museumgebouw is onderdeel van de (nieuwe) groene omgeving, zowel in materiaalgebruik als in vorm. De daktuin wordt gedragen door houten kolommen, houten spanten en kruislaagshouten dakplaten. De spanten zijn ten opzichte van elkaar gedraaid waardoor het dakvlak een sculpturale dubbele kromming krijgt. Bij de maakschuur en de introshow ontstaan hierdoor hogere ruimtes, bij het restaurant en de kantoren zijn de ruimtes juist lager en intiemer. De dichte geveldelen zijn gemaakt van gepigmenteerde kalkhennep dat in lagen wordt aangebracht, verwijzend naar het lokale bodemprofiel. Tegelijkertijd verheft het gebouw zich en maakt het zich los uit de grond. Samen met het groene dak ontstaat het beeld van een gebouw dat uit het omringende landschap gesneden is. Het gebouw toont daarmee als het ware de voedingsbodem waarop de regio tot bloei is gekomen.

studiomarcovermeulen - Samen met het groene dak ontstaat het beeld van een gebouw dat uit het omringende landschap gesneden is

Routing

Museumbezoekers betreden het gebouw aan de parkzijde. Museale functies zonder daglichtbehoefte, zoals de introshow en de tijdlijn, zijn in het midden van het gebouw geplaatst, waardoor vanuit alle andere ruimtes maximaal zicht is op de omgeving. Bezoekers bekijken eerst de introshow, daarna de tijdlijn en bereiken vervolgens de interactieve maakschuur. In deze grote ruimte kunnen bezoekers deelnemen aan het maakproces van de vonken, die eens in de paar maanden via de grote deuren in de gevel het museumpark in gereden worden. De maakschuur opent zich naar het museumpark en het Prehistorisch Dorp, waar de museale route vervolgt. De maakschuur staat in verbinding met het restaurant dat met openslaande deuren toegang biedt tot het terras. Boven de keuken bevindt zich de conferentieruimte die zowel zicht biedt op de maakschuur als op het restaurant. Vanaf het terras start de landschappelijke route over het gekromde dak, die langs een cirkelvormige zonnetuin met pv panelen en een pluktuin richting het uitgangspunt loopt. Bezoekers verlaten het museum via de winkel. Het restaurant, het terras en het dak zijn vrij toegankelijk voor bezoekers.

studiomarcovermeulen - In de interactieve maakschuur kunnen bezoekers deelnemen aan het maakproces van de 'vonken'

Hergebruik Biobasecamp

De binnenwanden zijn gemaakt van gerecycled kruislaaghout (CLT) dat is ‘geoogst’ uit het zogeheten Biobasecamp. Dit paviljoen is door SMV (Studio Marco Vermeulen) ontworpen voor de Dutch Design Week van 2019 en figureerde in de Tegenlicht documentaire Houtbouwers. Het Biobasecamp was samengesteld uit modulaire CLT platen met de intentie dat het materiaal eenvoudig hergebruikt kan worden in een nieuw gebouw. In VONK vindt Biobasecamp dus een nieuwe bestemming.

studiomarcovermeulen - De draagstructuur is opgebouwd uit houten kolommen, houten spanten en kruislaagshouten dakplaten

Natuurlijke systemen

Het museumgebouw wordt zoveel mogelijk op een natuurlijke manier geklimatiseerd. In de twee hoogste delen van het gebouw bevinden zich grote ventilatieluiken die het grootste deel van het jaar geopend zijn. Alleen bij een te lage of te hoge buitentemperatuur worden de luiken gesloten en wordt het gebouw via vloerverwarming en bodemwarmte respectievelijk verwarmd of gekoeld.

Het sanitaire afvalwater wordt in een helofytenfilter gezuiverd waarna het op het dak wordt gepompt. Hier wordt het samen met regenwater zo lang mogelijk vastgehouden om het groendak in drogere tijden van water te kunnen voorzien.