Regeneratieve architectuur doorbreekt grenzen van duurzaam ontwerpen

Actuele benadering is onvoldoende

Het probleem met duurzame architectuur is dat het vaak slechts probeert de schade te ondersteunen in plaats van daadwerkelijk om te keren. Om de huidige staat van het milieu te behouden, werkt de architectuurgemeenschap aan het verduurzamen van productiemethoden. Traditionele groene gebouwen maken gebruik van actieve en passieve kenmerken om het energieverbruik te verminderen en hulpbronnen te behouden. Veel duurzame ontwerpen beschouwen evenwel gebouwen als op zichzelf staande objecten, los van hun bredere ecologische context. Gezien de dringende uitdagingen waarmee onze planeet wordt geconfronteerd, is deze benadering onvoldoende. Het is niet genoeg om alleen de natuurlijke omgeving te behouden. We moeten ook actief bijdragen aan het herstel van haar ecologische processen.

Een regeneratief ontwerp uit de wedstrijd 'Regenerative Futures'

Space 10 - Een regeneratief ontwerp uit de wedstrijd 'Regenerative Futures'

Wat is nu regeneratieve architectuur?

In de biologie verwijst regeneratie naar het vermogen van organismen en ecosystemen om zich te vernieuwen, te herstellen of te groeien in overeenstemming met natuurlijke cycli. Toegepast op architectuur betekent dit het creëren van structuren die herstellende eigenschappen van de natuur nabootsen. Regeneratieve architectuur is het proces waarbij de natuurlijke omgeving niet alleen als materiaal wordt gebruikt, maar ook als actieve motor van het ontwerp. De levende systemen op een locatie worden de bouwstenen van een gebouw, dat in harmonie met het lokale ecosysteem wordt ontwikkeld.

Regeneratieve architectuur vraagt om een vooruitstrevende benadering. In tegenstelling tot traditionele duurzame gebouwen, die gericht zijn op het minimaliseren van ecologische schade, is het doel van regeneratieve gebouwen om schade te herstellen en een netto positieve impact op de natuur te realiseren. De verschuiving van een duurzaamheidsmodel naar een regeneratief model vereist dat architecten zich afvragen hoe we structuren kunnen ontwerpen die niet alleen beperkte hulpbronnen gebruiken, maar ook actief bijdragen aan hun herstel. Regeneratie richt zich ook op het creëren van een veerkrachtiger milieu, dat beter bestand is tegen de onvermijdelijke uitdagingen van de toekomst.

Sumu Yakushima, een voorbeeld van een regeneratieve realisatie

iF Design - Sumu Yakushima, een voorbeeld van een regeneratieve realisatie

Regeneratief ontwerp versus duurzaam ontwerp

Hoewel duurzaam en regeneratief ontwerp verschillende benaderingen lijken, is duurzaamheid een onderdeel van een groter regeneratief model. Beide praktijken overlappen elkaar en delen vergelijkbare technieken, maar leggen de nadruk op verschillende doelen. Waar duurzaamheid zich richt op het verminderen van het gebruik van hulpbronnen, richt regeneratie zich op het aanvullen en herstellen van die hulpbronnen. Duurzaamheidspraktijken vormen de eerste stap naar regeneratie door de consumptie van hulpbronnen te beperken, maar het is regeneratief ontwerp dat werkelijk gericht is op het herstellen van de natuurlijke systemen.

Een belangrijk verschil tussen de twee benaderingen is de schaal van de ingrepen. Regeneratief ontwerp beschouwt gebouwen als een integraal onderdeel van hun omgeving – van het landschap, de flora en fauna, tot het grotere ecosysteem. Gebouwen worden ontworpen om actief bij te dragen aan de productie en verdeling van hulpbronnen zoals schoon water, energie en voedsel. Een voorbeeld hiervan is de SolarLeaf bioreactieve gevel van Splitterwerk en ARUP, die hernieuwbare energie genereert uit biomassa van algen en zonnewarmte. Deze energie kan gebruikt worden door het gebouw, opgeslagen voor later gebruik of geleverd aan het elektriciteitsnet.

Systeemdenken in architectuur

Bij het ontwerpen van een regeneratieve omgeving is het belangrijk om een systeembenadering te volgen. Dit houdt in dat alle relevante entiteiten en hun onderlinge relaties in kaart moeten worden gebracht, zodat hun impact op het algehele ecosysteem kan worden gemeten. Het ontwerp moet rekening houden met hoe het gebouw zich verhoudt tot het microklimaat, hoe de bodem de lokale flora ondersteunt en hoe het gebouw interactie heeft met andere natuurlijke systemen. Het doel is om wederzijds ondersteunende relaties te creëren, zodat er een balans is van geven en nemen, wat resulteert in een robuust en bloeiend ecosysteem.

Architecten moeten zich niet langer beperken tot het creëren van afzonderlijke objecten, maar moeten zich richten op het ontwerpen van bredere systemen die de toekomst van onze samenleving ondersteunen. Systeemdenken stelt architecten in staat om te begrijpen hoe de gebouwde omgeving binnen sociale, ecologische en economische netwerken bestaat, die voortdurend veranderen en waarbij traditionele ontwerpmethoden steeds minder toereikend zijn.

Alle relevante entiteiten en hun onderlinge relaties moeten in kaart worden gebracht

Space 10 - Alle relevante entiteiten en hun onderlinge relaties moeten in kaart worden gebracht

De noodzaak van regeneratief ontwerpen

Regeneratief ontwerp is stevig geworteld in een systeembenadering. Interventies kunnen bijvoorbeeld ‘biomimicry’ (= biomimetica of de wetenschap en de techniek van het imiteren van biologische ideeën in de natuur) omvatten, waarbij natuurlijke processen worden nagevolgd, luchtzuiverende gevels, waterzuiverende structuren of architectuur die koolstof opslaat. De verschuiving van duurzaam naar regeneratief ontwerp biedt een veel krachtigere strategie om de klimaat- en biodiversiteitscrisis aan te pakken die de wereld momenteel teistert. Regeneratieve architectuur maakt het mogelijk om de bouwsector te transformeren van "minder slecht doen" naar daadwerkelijk "goed doen".

Bron: archdaily