Professionele schaafmachines besparen tijd en geld

Schaven

Gezaagde werkstukken zijn altijd min of meer ruw en vezelig van uiterlijk en vertonen kleine maatafwijkingen. Daarom wordt machinaal schaven met een beitel als nabewerking toegepast waarbij verschillende doeleinden worden nagestreefd:

• Een glad oppervlak: het creëren van een fraaier uiterlijk en een beter te verven oppervlak;
• Een vlak werkstuk: het opheffen van zaagfouten en krommingen door de trekspanningen bij het drogen van het hout;
• De juiste maat: het wegwerken van zaagmaatverschillen en krimpverschillen die ontstaan door het drogen van het hout);
• Uitsparingen zoals sponningen voor deuren en ramen in kozijnhout.

Vlakbank en vandiktebank

Een vlakbank functioneert door de aandrijving van een elektromotor en is bedoeld om planken en balken te schaven. Deze kunnen vlak, haaks en glad worden geschaafd. De drie belangrijkste onderdelen van een vlakbank zijn het aanvoerblad, de beitelas en het afvoerblad. Het aanvoerblad en het afvoerblad zijn beide verstelbaar. Bij een vlakbank zit meestal een geleider haaks op het aanvoerblad en afvoerblad bevestigd. De beitelas is een cilindervormige staaf met scherpe messen. Door de elektromotor wordt de beitelas aangedreven en gaat deze draaien. Wanneer het hout over de beitelas beweegt, wordt er een stuk hout van af geschaafd door de draaiende beweging van de beitelas.

Een vandiktebank is een machine waarmee hout heel nauwkeurig op de juiste breedte en dikte geschaafd kan worden. Aan de bovenzijde zit een beitelas die in de meeste gevallen is uitgerust met twee, drie of vier schaafmessen – bij een professionele vandiktebank zijn deze schaafmessen doorgaans eenvoudig verwisselbaar. De beitelas wordt aangedreven door een elektromotor, welke eveneens de aanvoer- en afvoerwalsen aandrijft waarmee het hout door de machine gevoerd wordt. De aanvoersnelheid van een vandiktebank ligt doorgaans tussen de 5 en 8.5 meter per minuut. De machine is voorzien van een snijkop die de snijmessen bevat, een stel rollen die het hout door de machine trekt en een tafel.

Vlak-vandiktebank en vierzijdige schaafmachines

Een vlakbank schaaft enkel en alleen een breedtezijde en een diktezijde aan het werkstuk. Een vandiktebank wordt vervolgens gebruikt om de overige zijden te schaven. Omdat de schrijnwerker beide machines gebruikt, bestaan er ook een zogenaamde ‘vlak-vandiktebank’ die een combinatie van de twee voorgaande typen vormt. De planken worden dus aan twee zijden, op dikte en breedte bijgeschaafd. Op deze manier ontstaat er een glad oppervlak met een gelijke hoek aan bij de kanten van de plank.

Veel hout moet echter aan vier zijden worden geschaafd en bovendien nog van verschillende profielen worden voorzien. Bij een vierzijdige schaafmachine worden al deze bewerkingen gelijktijdig uitgevoerd door de verschillende gereedschapsfasen van de machine. Voor het schaven aan vier zijden heeft de machine tenminste een onderblok voor de onderkant, een bovenblok voor de bovenkant en twee zijspillen voor de zijkanten nodig. De machine is aantrekkelijk in verband met de tijdswinst die kan worden geboekt bij werkzaamheden waarbij het hout alleen vlakker en op dikte moet worden gemaakt (kalibreren). Vaak echter hebben vierzijdige schaafmachines nog extra assen voor speciale bewerkingen zoals de profilering van hout, … Machines met tien assen behoren tot de mogelijkheden. Machines met meer dan vier assen worden toegepast in de meubelindustrie, in schrijnwerkerijen en in de houthandel.

Belangrijke overwegingen

Schaafmachines zijn een onmisbaar element in een professioneel atelier. Ze werken niet alleen snel en zeer accuraat, ze besparen ook geld omdat de vakman niet langer genoodzaakt is dure, op voorhand (op maat) geschaafde planken en balken aan te kopen.

Enkele belangrijke overwegingen bij het kopen van een vlakbank of (vlak)vandiktebank:

• Schaafbreedte: vlak-vandiktebanken kunnen in verschillende breedtes worden geleverd, maar meestal gaat het om schaafbreedte van 250 mm tot 400 mm. Hoe breder het snijblad, hoe meer materiaal er in één keer verwijderd kan worden, zodat de klus in minder tijd geklaard kan worden. De grootte van het blad is tegelijk de maximale breedte van de plank die de machine aankan. Daarom zijn vlak-vandiktebanken ideaal voor lange, relatief smalle stukken hout zoals balken of vloerdelen.
• Schaafdiepte: vlakbanken en vandiktebanken hebben een schaafdiepte van ongeveer 0-4 mm per doorgang. Als er meer moet worden verwijderd, zijn er meer passages nodig.
• Wattage: een hoger wattage geeft meer vermogen. Als u dicht hout schaaft of een grote hoeveelheid hout moet verwijderen, is een hoger wattage onmisbaar, zodat men de motor minder belast.
• Extra's: de meeste schaafbanken hebben een optie voor stofafzuiging via een stofzak of stofafzuiging.
• Benaming: in Engelstalige gebieden spreekt men niet van een vlakbank, maar van een ‘schaafmachine’. Een vandiktebank heet daar gewoon een ‘diktebank’.