Bezwijken of groeien? Ondernemen in crisistijden volgens Philippe Bailleur

We hopen dat de situatie er weer wat rooskleuriger uitziet wanneer je dit leest, maar tijdens het schrijven was het nog koffiedik kijken. De coronacrisis legde de economie en het bedrijfsleven even helemaal lam. Veel schrijnwerkers gaan uit van een fikse omzetdaling. Het water staat heel wat ondernemers aan de lippen. Toch kunnen we een crisis van deze orde ook aangrijpen als een uitnodiging tot verandering en vernieuwing.

Groeien is echter een hele uitdaging wanneer je een financiële kloof wil dichten en met angst en onzekerheid kampt. “Ondernemers zijn een belangrijke schakel in onze maatschappij. Ik hoop dan ook dat ze alle nodige steun krijgen, zodat ze kunnen rechtveren. De kans is groot dat financiële steun alleen niet zal volstaan”, aldus Philippe.

Durf te investeer in je ontwikkeling

Philippe Bailleur ging na zijn opleiding aan de Koninklijke Militaire School in het Belgische leger aan de slag. Zijn loopbaan nam een onvoorziene wending toen hij er in 1996 geconfronteerd werd met een vliegtuigcrash waarbij enkele van zijn collega’s het leven lieten. Hij raakte gefascineerd door wat dergelijke ingrijpende gebeurtenissen met mensen en organisaties doen. Sindsdien schoolt hij zich voortdurend bij in thema’s als communicatie, leiderschap, groepsdynamica, teamwork en zelfontwikkeling en begeleidt hij met veel enthousiasme organisaties, groepen en individuen.

“In vergelijking met 10 à 15 jaar geleden, verandert onze wereld vandaag razendsnel. Als je de organisatie en je mensen niet meekrijgt, loop je vroeg of laat vast. Ik ontmoet veel zaakvoerders die enorm goede experten of stielmannen zijn. Ze zijn enorm bedreven in het maken van hun product, maar daarom beschikken ze nog niet over de nodige vaardigheden om met mensen of veranderingen om te gaan. Dat is veel minder voorspelbaar en controleerbaar. Ik ben dan tijdelijk een soort van ‘kruk’ waar de leidinggevende op kan steunen terwijl hij de nodige competenties verder ontwikkelt.”

Samen sterk

“Veel ondernemers worden nu geconfronteerd met angst en verdriet”, vertelt Philippe. “Logisch wanneer je een zaak hebt opgebouwd en die bijna als zand door je vingers ziet glijden. We zijn niet getraind om met dergelijke situaties om te gaan. We weten allemaal wel dat risico’s bij ondernemen horen, maar vandaag wordt die realiteit pijnlijk duidelijk. Sommigen ploeteren hier wel op eigen kracht door, maar anderen zullen meer moeite hebben om de draad weer op te pakken.”

We voelen de financiële gevolgen heel duidelijk, maar we mogen ook de psychologische en emotionele impact niet onderschatten volgens Philippe.

“Financiële tegemoetkomingen zijn mooi en belangrijk, maar als er ook een psycho-emotionele wonde is, zal het enkel een pleister op die wonde zijn. Je moet die kwetsuur aanpakken om weer krachtig te kunnen ondernemen. Lucht je hart bij vrienden of familie of praat indien nodig met een expert. De nood aan ondersteuning is nu eigenlijk heel normaal en menselijk. Toch zie ik veel ondernemers te lang wachten om die stap te zetten en dat is zonde want het kan je jarenlang blokkeren in je ondernemerschap.”

Klop aan bij je belangenvereniging

Philippe hoopt dat de schaarste een golf van solidariteit teweegbrengt onder ondernemers. “Ik hoop dat ze elkaar vinden en ondersteunen. Overkoepelende organisaties hebben hier eveneens een belangrijke rol te spelen. Veel ondernemers worstelen met gelijkaardige thema’s, maar kunnen individueel niet allemaal de nodige specialisten inschakelen. Een federatie kan dit wel zodat alle leden de vruchten plukken. Dit zijn voor mij momenten waarop je er als federatie echt moet staan. Je moet de belangen van je leden ook durven verdedigen in het politieke debat.”

Maak ruimte voor je emoties

Misschien ervaar je terugkerende angst of andere hevige emoties. Herkennen en erkennen dat je een kwetsuur hebt opgelopen die om aandacht blijft vragen, is niet eenvoudig. Je kunt je gemakkelijk laten afleiden door de orde van de dag en zo lang blijven doorgaan. Het vraagt moed om je kwetsbaar op te stellen. Het staat haaks op wat we geleerd hebben, zijnde ons sterk houden. Toch is het belangrijk om er nu tijd voor te nemen.

“Wanneer mensen bij mij komen om een bepaald probleem aan te pakken, komen we vaak na een aantal gesprekken uit bij een pijnlijke gebeurtenis uit het verleden die nog in hun systeem zit. Het beste wat je de komende weken en maanden kunt doen, is dus nu al proberen te ontdekken of je nog met iets zit dat je onbewust afremt in je ondernemerschap. Stel dat je bijvoorbeeld iemand wilt aanwerven en je merkt dat je het maar blijft uitstellen. Dan zou het volgende kunnen spelen."

"Misschien heb je tijdens de crisis iemand moeten afdanken die je net met veel enthousiasme had aangeworven. Dit heeft je bijzonder geraakt en je wilt het niet meer meemaken. Je wilt die pijn niet opnieuw creëren. Om dit – weliswaar onbewust – te vermijden, speel je op veilig door de aanwerving uit te stellen. Zo’n reactie vertelt je dat je onbewust nog gewicht meesleept dat je afremt. Het kunnen ook zaken zijn waar je nog vaak aan denkt, waarover je droomt of piekert. Je kreeg misschien veel telefoons van klanten die hun orders annuleerden en ook nu nog trekt je maag samen telkens wanneer de telefoon rinkelt. Geef dit nu aandacht zodat je terug helemaal vanuit je kracht kunt ondernemen.”

Het volstaat niet meer om enkel een goed product af te leveren. Hoe je klant de interactie ervaren heeft, is minstens even belangrijk

Laat je niet leiden door angst

“Ieder mens is van nature creatief en ondernemend. We moeten het niet leren en we moeten er niets voor doen. Die kwaliteiten zijn er gewoon, maar als je met angst, stress en onzekerheden kampt, schuift er als het ware een grote betonnen plaat over. Het komt er dan op aan om een manier te vinden om je geest tot rust te brengen zodat de creativiteit en het vertrouwen weer kunnen stromen.”

Hoe je dat precies doet? “Meditatie is de oudste en meest beproefde vorm, maar wie ondernemend is, heeft soms moeite met stilzitten. Je kunt het gevoel ook ervaren tijdens het skiën, klimmen of fietsen. Zoek een activiteit waarbij alles even wegvalt en je weer innerlijke rust ervaart. Hiernaar teruggrijpen tijdens crisismomenten als deze, is het mooiste cadeau dat je jezelf – en je zaak – kunt geven. Je moet er wel zelf een prioriteit van maken, niemand zal het je op een dienblaadje komen aanreiken. Vergelijk het met het zagen van een houtblok. Probeer je dit met een bot zaagblad, dan moet je vooral heel hard en lang werken. Wanneer je eerst de tijd neemt om het zaagblad te slijpen, gaat het veel beter. Op die manier moet je ook met jezelf omgaan. Anders ben je na verloop van tijd heel hard, maar weinig doeltreffend aan het werk.”

Zet verschillende potjes op het vuur

Er is al jaren een tendens naar specialisatie, maar in crisistijden is het misschien verleidelijk om weer te diversifiëren en elke mogelijke opdracht aan te nemen.

“Als ondernemer moet je sowieso flexibel zijn en ervoor zorgen dat je verschillende potjes op het vuur hebt staan. Dat kan echter ook heel goed binnen een bepaalde niche. Zorg ervoor dat je uitwegen hebt, andere richtingen waarin je kunt bewegen als iets niet meer werkt. Wat kan je goed? Wat doe je graag? Waarmee kan jij het verschil maken? Kijk niet te veel naar je concurrent, dat is een grote valkuil en het werkt verlammend. De antwoorden op die vragen zoek je bij jezelf. Als je dat moeilijk vindt, zit je misschien nog met te veel angst en onzekerheid. Ga daar eerst mee aan de slag.”

Professionaliseer je zaak

Hoe kan je na deze crisis je financiële positie weer versterken? “Je moet je organisatie professionaliseren om je marge en dus je zaak overeind te houden in een concurrentiële wereld”, vertelt Philippe.

“Steek je energie in werk dat tot waarde voor je klant leidt, want dat is het werk waarvoor hij je betaalt. Vaak wordt er enorm veel tijd besteed aan taken die geen waarde toevoegen, bijvoorbeeld nodeloos rondrijden en telefoneren. Het volstaat ook niet meer om enkel een goed product af te leveren. Hoe je klant de interactie ervaren heeft, is minstens even belangrijk. Zorg ervoor dat de klant inzicht krijgt in het proces. Stuur hem bijvoorbeeld regelmatig een berichtje met een stand van zaken en de timing. Zorg ervoor dat hij je niet herhaaldelijk moet opbellen om die informatie te komen halen, maar wees hem voor. De behoefte aan informatie is nu eenmaal de nieuwe norm geworden door e-commerce. De klant raakt gefrustreerd als hij zelf om die informatie moet vragen, het knaagt aan de vertrouwensrelatie en je geloofwaardigheid. Goede medewerkers zijn schaars. Zorg ervoor dat je hen net daar kan inschakelen waar ze echt een verschil kunnen maken door andere zaken te automatiseren. Schenk daarbij uiteraard voldoende aandacht aan de gebruiksvriendelijkheid en de betrouwbaarheid van je systemen.”

Op een bepaald moment moet je zaak ook perfect zonder jou kunnen draaien. Anders zal de groei stagneren. Niet omdat er geen potentieel is, maar omdat jij niet bezig bent met de activiteiten die je bedrijf doen groeien

Wil je blijven groeien, dan moet je op een bepaald moment ook voldoende afstand kunnen nemen van de dagelijkse beslommeringen. “Ik weet uit eigen ervaring hoe moeilijk dit is als je veel voldoening haalt uit het operationele werk. Op een bepaald moment moet je zaak echter ook perfect zonder jou kunnen draaien. Anders zal de groei stagneren. Niet omdat er geen potentieel is, maar omdat jij niet bezig bent met de activiteiten die je bedrijf doen groeien.”

Ga voor meer connectie

Een complexe wereld, die bovendien snel verandert, vraagt volgens Phillippe om meer afstemming tussen mensen, teams en afdelingen.

“Wanneer je snel moet schakelen, is er meer overleg nodig. Wat moet er wanneer gebeuren? Hoe en waarom? Elke ochtend kort afstemmen, is geen overbodige luxe. Dit kan perfect digitaal wanneer mensen van thuis uit naar klanten of werven vertrekken. Wanneer je hier bewust tijd voor vrijmaakt, bouw je ook een veel betere relatie op met je mensen. Je leert hen beter kennen. De tijd die het je kost, verdien je sowieso terug doordat je nadien veel minder moet rechttrekken.”

Wanneer we aanwerven, gaan we vaak op zoek naar proactieve en verantwoordelijke mensen. Deze aantrekken is echter niet voldoende. Je moet ervoor zorgen dat je die kwaliteiten niet in de kiem smoort door de werking van je organisatie,” vertelt Philippe.

“Als je niet inzet op de relatie met en tussen je mensen gaan zelfs de meest proactieve medewerkers na verloop van tijd pure uitvoerders worden, terwijl je ze net voor hun proactiviteit had aangeworven. Wanneer je mensen voortdurend moet controleren en sturen, eet je bovendien snel je marges op. Ga dus na hoe je ervoor kunt zorgen dat proactieve medewerkers zich gewaardeerd en beloond voelen.”