De troeven van RVS in de keuken

Voordelen

Restaurants, traiteurs, slagerijen, … kiezen al jaren voor roestvrijstalen tafels en aanrechten en dat heeft een specifieke reden: hygiëne. Vooral de invoering in 1995 van de HACCP-verplichting - HACCP is een systeem dat bedrijven helpt bij veilig en hygiënisch werken met voedsel – gaf RVS een forse duw in de rug. Het materiaal kenmerkt zich door een bijzonder ‘dichte’ structuur, waardoor bacteriën zich niet aan werkbladen en aanrechten kunnen hechten. Hoe gladder het oppervlak, hoe minder kans de boosdoeners maken. Hygiëne betekent ook schoonmaken en ook daar kaapt RVS de hoogste prijs weg. Het oppervlak is snel en makkelijk schoon te maken. Een spons of doek met een voor de keuken geschikt schoonmaakmiddel volstaat. RVS is bovendien een van de meest hittebestendige materialen voor keukenbladen. Veel hangt af van de afwerking. Perfect glad inox kan gevoeliger zijn voor hitte en daardoor hol of bol komen te staan. RVS met wafelstructuur kan daar dan weer beter tegen. Vandaag moet alles duurzaam zijn en ook daar is volledig recyclebaar RVS een prima keuze. Een laatste pluspunt is de robuustheid. Barsten of scheuren zijn nagenoeg uitgesloten. Krassen of deuken kunnen wel, maar de stevigheid komt daardoor niet in het gedrang.

Nadelen

Niet alles wat blinkt, is goud. RVS heeft ook een paar nadelen. Zoals hierboven aangegeven, is het materiaal niet krasvrij en ook deuken zijn altijd mogelijk. Voor sommige mensen is een kras links of rechts zelfs geen nadeel. Integendeel, het maakt deel uit van de ‘industrial look’ van een keuken waar gewerkt wordt. Onderhoud is in principe geen probleem, maar gebruikers moeten wel weten dat RVS kan altijd bestand is tegen bepaalde chemische schoonmaakmiddelen. Chloor, logen, zoutoplossingen en sterke zuren kunnen RVS aantasten en veroorzaken vlekken. Stalen sponsjes of schoonmiddelen maken dan weer krassen en kunnen minieme deeltjes achterlaten die wel kunnen roesten. Daarmee zijn we aanbeland bij een wijdverbreid misverstand: ondanks de benaming ‘roestvrij’ in het materiaal niet helemaal vrij van oxidatie. RVS kan in bepaalde gevallen roestvorming in de hand werken (zie kaderstuk).

Massief vs verlijmd

Bij RVS kan men kiezen tussen een massief of een hout/multiplex verlijmd werkblad. Om een strak en egaal vlak resultaat te bekomen gebeurt het verlijmen in een pers. Bij deze laatste is de keuze van de zogenaamde ‘randdikte’ een stuk ruimer (meestal tussen 20 mm tot 80 mm). Bij massief is sprake van een bladdikte van 4, 5 of 6 mm, al kan de leverancier van het materiaal ook andere opties in huis hebben, bij verlijmde inox is de bladdikte veel dunner (meestal 1 tot 1,5 mm). Massief of verlijmd, de keuze wordt in veel gevallen bepaald door de prijs. RVS is niet bepaald goedkoop, waardoor een massief werkblad duurder uitvalt. Gezien het verschil in uitzettingscoëfficiënten en het feit dat boven- en onderplaat zelden echt 100% vlak zijn, zijn keukenexperten niet meteen gewonnen voor de hout/multiplex verlijmde variant.

Kwaliteiten en afmetingen

Binnenkeukens worden standaard uitgevoerd RVS 304 (A2 of 18/8), voor buitenkeukens is dat RVS 316 (A4 of 17/13/3.) vanwege de hogere corrosiebestendigheid. Bij RVS 316L - de 'L' staat voor 'low carbon' – is er een lager koolstofgehalte (zie kaderstuk). Dat zorgt er voor dat het materiaal beter lasbaar is en beperkt de corrosiegevoeligheid na het lassen. RVS beter lasbaar maken, kan ook door aan de legering titaan toe te voegen. Is dat het geval, dan duidt met dat aan als RVS type 316Ti.

RVS platen die uit de staalproductie komen, hebben een maximale afmeting van 3800 mm bij 1500 mm, wat bijgevolg ook de maximale afmeting is van een keukenblad of werktafel in een stuk. Bij grotere oppervlaktes of wanneer een L- of U-indeling van toepassing is, worden twee of meer platen aan elkaar gelast of gekoppeld. De machinaal aangebrachte lasnaad blijft zichtbaar, aangezien de bewerking na het slijpen komt. Bij een gekoppeld oppervlak wordt gewerkt met een steeknaad zodat de stukken in elkaar kunnen worden geschoven (en afgewerkt met kitten voor de waterdichtheid). Het verschil? Een lasnaad is 100% waterdicht en zit muurvast, maar het moet natuurlijk wel mogelijk zijn om het werkblad in de keuken binnen te krijgen. Een steeknaad is in die optiek makkelijker.

Afwerkingen

In professionele keukens is een strakke, volledig gladgepolijste afwerking (‘glad finish’) standaard, maar bij de mensen thuis bepaalt de afwerking mee de look van de keuken. Enkele structuurmogelijkheden:

• ‘K320’ geborsteld: een iets grover geschuurde afwerking dan de standaard gepolijste finish. K320 (= de korrel of grofheid van het schuurlint). Deze machinale afwerking gebeurt in de lengte van het blad (lijngeborsteld) en is blijvend zichtbaar, terwijl de oppervlakteruwheid voelbaar is.
• Richtingloos geborsteld: deze afwerking, ook bekend als wolken, maakt krassen minder zichtbaar. Richtingloos borstelen geeft een mooie, natuurlijke patine. Het overgoet deel van de keukenwerkbladen wordt momenteel zo uitgevoerd; persoonlijk vinden wij dit ook veruit de beste optie.
• Gematteerd: deze methode, ook aangeduid als ‘richtingloos’ of ‘orbitaal geborsteld’ vergt een extra bewerking op glad finish die op het keukenblad wordt aangebracht. Wordt vaak toegepast in keukens gecombineerd met hout.
• Wafelmotief/Ledermotief: het machinaal aangebrachte profiel is een klassieker in de keuken en duurzamer door het geringe slijtoppervlak

Uitsparingen

De goede bewerkbaarheid van roestvrij staal maakt dat uitsnijdingen of uitsparingen vlot verlopen. De keukenbladen kunnen daardoor perfect op maat worden gemaakt en waar men ook wil kan een stuk weggenomen worden. Voor kookplaten kan dat enerzijds met een rand die op het keukenblad komt te liggen, anderzijds kan dat vlak, waarbij de kookplaat exact in het blad past, maar wel met kitten moet afgewerkt worden. Ook andere uitsparingen zoals kraangaten, stopcontactren of een kolomsparing op maat (als het werkblad bijvoorbeeld om een steunpilaar wordt gebouwd) kunnen perfect. Staan de muren in de keuken niet haaks, dan vormt een schuine zijde geen probleem. Ook een afgeschuinde hoek om stoten te voorkomen kan.

Spoelbakken

Spoelbakken kan men rechtstreeks in het keukenblad inlassen. Naast een strakke en naadloze afwerking kan er op die manier geen vuil of water komen. Na het maken van een uitsparing in het oppervlak wordt de spoelbak tegen het keukenblad aangedrukt en met een lasrobot ingelast. Het werkblad komt niet voorbij de radius (= de plaats waar de flens begint af te buigen naar beneden) van de spoelbak. Daardoor oogt de overgang van keukenblad naar gootsteen strak en naadloos. Bij massieve (4 mm) keukenbladen wordt meestal gekozen voor een manuele inlastechniek. Daarbij wordt de flens van de spoelbak tot voorbij de radius (zie onderstaande illustratie) weggenomen en komt de bovenste rand van de spoelbak tot aan de bovenzijde van het keukenblad. In dat geval is het mogelijk om de gootsteen hoger in te lassen, wat resulteert in een mooie, strakke overgang Een andere optie is een ondergelijmde spoelbak, maar ook dat draagt niet bepaald de voorkeur weg.

Pitt cooking

Het aanbod van verschillende kookplaten is vandaag de dag enorm uitgebreid. Toch zijn er designliefhebbers die nog een stap verder gaan en geen aparte kookplaat meer willen en kiezen voor pitt cooking, waarbij de kookpitten volledig geïntegreerd worden in het keukenwerkblad. De bedieningselementen bevinden zich in het werkblad, de technische onderdelen, zoals de gasleiding, worden onder het aanrechtblad aangebracht. De kookzone oogt dus eigenlijk niet meer dan kookpitten en knoppen. Voordelen van pitt cooking zijn:

• zelfde kookvermogen als traditionele gasfornuizen.
• integreerbaar in alle keukens en werkbladmaterialen, hoewel poreuze werkbladen zoals marmer, graniet en composiet gevoeliger zijn voor vet en vlekken. RVS is dat niet.
• betere benutting van de ruimte: wie vaak werkt met grotere potten en pannen, kan probleemloos kiezen voor meer afstand tussen de pitten.
• makkelijk onderhoud tussen de pitten.

Alternatieven voor RVS?

Op vlak van metaal als materiaal voor keukenbladen en werktafels zijn er enkele alternatieven, maar die hebben allemaal nadelen. Blauwstaal is mooi qua look, maar vereist veel onderhoud en is niet geschikt voor voedselcontact. Ook aluminium en koper zijn in theorie mogelijk, maar eveneens niet geschikt in combinatie met voedsel. Wel mogelijk is warmgewalst inox dat door het productieproces een rauwere, nog meer ‘industrieel’-achtige uitstraling heeft. Het materiaal komt bij manier van spreken rechtstreeks uit de walserij naar de keuken. Krasjes en oneffenheden voorkomend uit de productie van de plaat zijn onoverkomelijk en inherent, maar ze benadrukken de ruwe uitstraling. Het oppervlak is matter dan bij klassiek gematteerd RVS en dus veel minder krasgevoelig. Warmgewalst RVS kan niet worden bewerkt, waardoor ieder blad uniek is.

 

Is het nu roestvrij of roestvast?

RVS staat algemeen bekend als roestvrij staal, edelstaal of inox, maar is officieel de afkorting van roestvast staal. De legering bestaat uit +/- 80% ijzer, met chroom en nikkel als belangrijkste toevoegingen. Om van roestvast staal te mogen spreken is er minimaal 10,5% chroom en maximaal 1,2% koolstof aanwezig. RVS krijgt zijn roestvaste eigenschappen omdat chroom dat in aanraking komt met zuurstof een onzichtbaar laagje vormt, aangeduid als ‘oxidehuid’. Het is deze laag die het onderliggende metaal tegen roestvorming (oxidatie) beschermt.

‘Roestvrij’ klopt eigenlijk niet, want RVS kan in bepaalde gevallen wél roesten. De oxidehuid is weliswaar afsluitend, waardoor in bepaalde gevallen geen verdere roestvorming zal plaatsvinden of roestvorming sterk vertraagd wordt, maar bij ernstige beschadiging (bv. door gebruik van chloriden of door andere metalen die zich aan RVS hechten) kan roestvorming (plaatselijk) zelfs snel optreden. Roest op RVS is dus niet uit het materiaal zelf afkomstig, maar wordt veroorzaakt door de externe omstandigheden.